ျမန္မာမြတ္စလင္မ္သမိုင္း။

"ပသီ ဘယ္သူလဲ ဘယ္လဲ" အေျခခံအားျဖင့္ အာရဗ္ ပါရွန္ အႏိၷယ(ပါကစၥတန္ ဘဂၤါလီ) အာဖဂန္ တုရကီ စသည့္ လူမ်ိဳးမ်ားႏွင့္ ျမန္မာေဒသခံမ်ား လူမ်ိဳးေရးဆက္ႏြယ္မႈ သေဘာတရားအရ ေပါင္းဖက္ေမြးဖြားလာသူမ်ားကို ျမန္မာဘုရင္ေခတ္က ပသီ ဟုေခၚတြင္ခဲ႔ပါသည္။ ရာဇဝင္ဆရာၾကီး ဦးဘသန္းက ပုဂံသူရဲေကာင္း ၇ ဦးရွိခဲ႔ရာ ဗ်တၲႏွင့္သားႏွစ္ဦးျဖစ္ၾကေသာ ေရႊဖ်ဥ္းညီေနာင္တို႔ ပသီသူရဲေကာင္း အစၥလာမ္ဘာသာဝင္ ၃ ဦးပါဝင္ေၾကာင္းေဖၚျပခဲ႔ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သမိုင္းေကာ္မရွင္ ဥကၠဌ ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညြန္႔က ပုဂံသူရဲေကာင္း ေျချမန္ေတာ္ ဗ်တၲသည္ အာရဗ္လူမ်ိဳး အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္တစ္ဦးျဖစ္ေၾကာင္း ဆရာေသာ္တာေဆြက အေနာ္ရထာမင္းသည္ ဗ်တၲ ကိုးကြယ္ေသာ အစၥလာမ္ ဘာသာကို လြတ္လပ္စြာကိုးကြယ္ခြင့္ျပဳခဲ႔ေၾကာင္း မိမိေမြးရပ္ေျမ သဲကႏၲာရမွ ျမင္းႏွင့္သက္ဆိုင္ေသာ ပညာရပ္မ်ားကို ပုဂံသားတို႔အား သင္ျပေပးျပီးစြမ္းရည္ျပေလ့ရွိေၾကာင္း တို႔ကို အတိအက်ေဖၚျပထားခဲ႔ပါသည္။ သတင္းစာဆရာေအာင္မိုးကလည္း ပုဂံေခတ္ ၃၇ မင္းနတ္တြင္ မင္းၾကီးမင္းေလး ေခၚေရႊဖ်ဥ္းညီေနာင္ ပသီ နတ္ႏွစ္ပါး ပါရွိေၾကာင္း ႏိုင္ငံပိုင္သတင္းစာမ်ားတြင္ အတိအလင္းေဖၚျပခဲ႔ပါသည္။ဟံသာဝတီ ဦးဘရင္ကလည္း အေနာ္ရထာဘုရင့္ထံတြင္ အစၥလာမ္ ဘာသာကိုးကြယ္ၾကေသာ ပသီတပ္ တစ္တပ္ရွိေၾကာင္း ေရးသားထားခဲ႔ပါသည္။ သမိုင္းပါရဂူ ေဒါက္တာသန္းထန္းကလည္း ေအဒီ ၁၂၂၄ ခုႏွစ္ေလာက္ကပင္ ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမ်ားတြင္ ပသီ ဟူေသာေဝါဟာရေတြ႔ရသျဖင့္ အာရဗ္ႏွင့္တူရကီတို႔သည္ ပုဂံေခတ္ႏွင့္ဦးဆံုး အဆက္အသြယ္ ရွိႏွင့္ေနျပီးသားဟု ေထာက္ျပခဲ႔ပါသည္။ ပသီ(ပသိယ္)လူမ်ိဳး ေဝါဟာရပါ အေစားဆံုး ပုဂံေခတ္ေက်ာက္စာမွာ ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၅၈၄ ခုႏွစ္ထိုး အနႏၲသူ ေက်ာက္စာျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာျပည္ေအာက္ပိုင္းတြင္ ေအဒီ ၁၂၂၁ မွစ၍ ၁၂ႏွစ္တိုင္တိုင္ ပုသိမ္ျမိဳ႕ကို ပသီမင္း ၃ ဆက္ျဖစ္ၾကေသာ ( ပသီမင္း ေအာင္လံေတမင္း အကၠပတ္မင္း )တို႔ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႔သျဖင့္ ပသီျမိဳ႕ဟု ေခၚတြင္ခဲ႔ပါေၾကာင္း ျမန္မာ့စြယ္စံုက်မ္းၾကီးတြင္းလည္းေကာင္း ပုသိမ္ရာဇဝင္မ်ားတြင္လည္းေကာင္း ထင္ထင္ရွားရွားေဖၚျပထားပါသည္။ တပင္ေရႊထီးႏွင့္ဘုရင့္ေနာင္ တို႔တည္ေထာင္ခဲ႔ေသာ ဒုတိယ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္တြင္လည္း ျမန္မာႏွင့္မြန္ ႏွစ္ဖက္စလံုးတြင္ ေဒသခံ မြတ္စလင္မ္မ်ား အေျခစိုက္ေနထိုင္ခဲ႔ၾကျပီး စစ္ေရး အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စီးပြားေရး စသည္တို႔တြင္ သစၥာရွရွိ တာဝန္ထမ္းရြက္ခဲ႔ၾကေၾကာင္း ျမန္မာ့ရာဇဝင္က်မ္းၾကီးက်မ္းငယ္မ်ားတြင္ အထင္ကရ ရွိေနပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ပထမဆံုး သန္းေခါင္စာရင္းဟု ယူစႏိုင္ေသာ သာလြန္မင္းလက္ထက္ ေအဒီ ၁၆၂၉-၁၆၄၈ စစ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဒသခံ အစၥလာမ္ ဘာသာဝင္ မြတ္စလင္မ္တို႔အား ကုလားပ်ိဳ ပသီ ႏွင့္ တရက္ဟု ေဖၚျပထားပါေၾကာင္း ေဒါက္တာသန္းထြန္းက ၎၏ အသစ္ျမင္ဗမာ့သမိုင္း စာအုပ္တြင္ ေဖၚျပထားပါသည္။ ကုလားပ်ိဳ ပသီ တို႔သည္ ဘုရင့္တပ္မေတာ္မွ သစၥာရွင္ ေလးသည္ေတာ္ႏွင့္ေသနတ္စြဲမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ အေလာင္းဘုရားထူေထာင္ခဲ႔ေသာ တတိယျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ တစ္ေလ်ွာက္လံုးတြင္လည္း ျမန္မာမြတ္စလင္မ္ တို႔သည္ ပသီ လူမ်ိဳးစုအျဖစ္ လုပ္ေျမ ေနေျမ မ်ားျဖင့္ ေနထိုင္ခဲ႔ၾကျပီး ႏိုင္ငံေတာ္၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စစ္ေရး စီးပြားေရး လူမႈေရး စသည့္ က႑ ရပ္တိုင္းတြင္ ရြပ္ရြပ္ခြ်ံခြ်ံ နဲ႔ထမ္းရြက္ခဲ႔ၾကပါသည္။ ျမန္မာ့သမိုင္းတြင္ ဒုတိယအၾကိမ္ သန္းေခါင္စာရင္းဟုယူစရပါေသာ ဘိုးေတာ္ဘုရားလက္ထက္ ေအဒီ ၁၇၈၂ -၁၈၁၉ စစ္တမ္းမ်ားတြင္ ပသီ လူမ်ိဳးစု အခိုင္အမာ တည္ရွိေနပါသည္။ ဘိုးေတာ္ဘုရား၏ ျပန္တမ္းတစ္ခုတြင္ ပသီ တို႔အတြက္ အာဗိဒ္ရွဟ္ ဟုစိုင္နီ သခင္ၾကီးကို အစၥလာမ္ သာသနာပိုင္ အျဖစ္ခန္႔အပ္ခဲေၾကာင္း ထင္ထင္ရွာရွားေဖၚျပထားခဲ႔ပါသည္။ ၁၈၈၆ ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာတစ္ႏိုင္ငံလံုး ကိုလိုနီ ဘဝေရာက္ခဲ႔ရာ ျဗိတိသ်ွအစိုးရ၏ ၁၉၂၂ ခုႏွစ္ ရန္ကုန္ျမိဳ႕ ျမဴနီစီပါယ္ အက္ဥပေဒ အရ ျမဴနီစပါယ္ လူၾကီး ၄၃ ဦး ေရြးခ်ယ္ခဲ႔ရာတြင္ ပသီလူမ်ိဳးစုမွ ၄ ဦး ပါဝင္ရမည္ဟု သတ္မွတ္ခဲ႔ၾကပါသည္။ ဤသို႔ အထင္ကရ ျပန္တမ္းဝင္စာရင္း ရွိေနျပီးေသာ ပသီ လူမ်ိဳးစုမ်ားျဖစ္ၾကပါသည္။ Credit to> Peace's Sky =============================================== ပုသိမ္ျမိဳ ့အေၾကာင္း။ ------------- ဘီလူးကြ်န္း သေကၠာ ဆရာေတာ္က ပသိန္ေခၚျခင္းသည္ တလိုင္းစကားျဖစ္သည္ ငါတို ့ တလိုင္းက ပသိုင္ ေခၚတယ္။ နင္တို ့ ဘမာေတက တလိုင္းစကားကို လိုက္၍ ့ေခၚရာ မပီလို ့ ပုသိန္ျဖစ္ေနတယ္။ ငါတို ့ တလိုင္းက ဍဳန္ပသိုင္ ေခၚတယ္။ ဘမာလို ဍဳန္ က ျမိဳ ့ ပသိုင္ က ပသီကုလား ေခၚတယ္။ ဘမာလို ပသီျမိဳ ့ ဆိုတယ္ဟု မိန္ ့ေတာ္မႈသည္ကို မွတ္သားရသည္။ (ေမာ္ပီဆရာသိန္းၾကီး၏ ပစပ္ရာဇဝင္ မွ - စာမ်က္ႏွာ ၃၁) ============================================


သမိုင္းက်မ္း အေထာက္ အထားေတြနဲ႔ေလ့ လာၾကည့္ၾကရေအာင္ ။
===================================

(၁) ေအဒီ (၆၈၀) ေလာက္မွာအစၥလာမ္ဘာသာရဲ့စတုတၳ Caliph ျဖစ္သူအလီအိဗ္ႏုအဗီသြာလိဗ္ ရဲ့ သား တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ မုဟမၼဒ္အိဗ္ႏု အလ္ဟနဖြီယဟ္ ဟာ ဘဂၤလား ပင္လယ္ေအာ္ ပင္လယ္   ေရ ေၾကာင္း ကတစ္ဆင့္ ရခိုင္ ကမ္း႐ိုးတန္း၊ အဲဒီကတစ္ဆင့္   ေမာင္းေတာျမိဳ႕ ကိုေရာက္ရွိခဲ့ တယ္၊ သူနဲ႕ သူ႕ဇနီးတို႕ ရဲ့သခ်ႋဳင္းဂူ ဟာယေန႕တိုင္ ေမာင္းေတာေတာင္ေပၚမွာ ရွိပါတယ္လို႕ Abul-Fazl Ezzati က The Spread of Islam စာမ်က္ႏွာ ၃၀၁-၃၃၃ မွာေရးထားပါ တယ္။

(၂) အေနာ္ရထာမင္းပုဂံမွာ ပထမျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ မတည္ခင္၊ ေအဒီ (၉) ရာစုကတည္း က မြတ္စ္လင္မ္ေတြ ဟာ ဧရာဝတီျမစ္ဝ ကြၽန္းေပၚ   တနသၤာရီ ကမ္း႐ိုးတန္းနဲ႕ရခိုင္ ကို ေရာက္ရွိခဲ့တယ္ လို႕ Moshe Yegar ရဲ့ “The Muslims of Burma” A study of a minority Group စာမ်က္ႏွာ (၂) မွာေရး ထားပါတယ္။

(၃) မြတ္စ္လင္မ္ေတြဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံကို ကုန္သည္ေတြ၊ စစ္အရာရွိ ေတြ၊ စစ္သုံ့ပန္းေတြ၊ ကြၽန္ေတြ အျဖစ္ေရာက္ရွိလာတာေတြျဖစ္ျပီး၊ ကနဦးေရာက္ လာတဲ့မြတ္စ္လင္မ္ေတြဟာ ေတာ္ဝင္ အၾကံေပး အရာရွိေတြ၊ ေတာ္ဝင္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အရာရွိေတြ၊ ဆိပ္ကမ္းအာဏာပိုင္ေတြ၊   ျမိဳ႕ေတာ္ဝန္ေတြ၊ ႐ိုးရာ ေဆး ပညာရွင္ေတြ အျဖစ္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း Moshe Yegar ရဲ့ “The Muslims of Burma”  A study of a minority Group” မွာ ဖတ္ၾကည့္ႏိုင္ပါတယ္။

(၄) ေအဒီ (၈၆၀) ခန္႕မွာ ပါရွန္းမြတ္စ္လင္မ္ေတြ ဟာ တရုတ္ျပည္ ယူနန္ နယ္စပ္က တစ္ဆင့္ျမန္မာ ၿပည္ေျမာက္ပိုင္းကို ေရာက္ခဲ့တယ္ လို႕ Sayyid Qudratullah Fatimi က “The role of China in the spread of Islam in South East Asia” စာမ်က္ႏွာ (၉) မွာေရးသား ထားပါတယ္။

(၅) အာရပ္ကုန္သည္ေတြဟာ မုတၱမနဲ႕ ျမိတ္တို႕ကို ေရာက္ရွိ အေျခခ်ေန ထိုင္မႈေတြရွိ ခဲ့ျပီး၊ယေန႕ ၿမိတ္ကြၽန္းစုေတြမွာဟိုစဥ္ကအာရပ္ အေျခခ်ေနထိုင္မႈ ေတြရွိခဲ့တယ္လို႕ ေမာရစ္ေကာလစ္ က သူ႕ရဲ့ Into Hidden Burma မွာ ေရးသား ထားပါတယ္။

(၆) အင္းဝသိမ္းေလာင္းၾကက္ျမိဳ႕ ကို ျပန္လည္သိမ္းပိုက္ဖို႕ေျမာက္ဦး မင္းဆက္ ရဲ့ ပထမဦးဆုံး ဘုရင္ ၿဖစ္ တဲ့ မင္းေစာမြန္ (နရမိတ္လွ) မင္းျမတ္ နဲ႕ အတူ ဘဂၤလား က ဘဂၤါလီ စစ္သည္ေတာ္ေတြ ဟာ ေအဒီ ၁၄၃၀ မွာ ေျမာက္ဦးျမိဳ႕ကို ေရာက္ရွိ အေျခခ်ေနထိုင္ခဲ့တယ္ လို႕ ျမန္မာရာဇဝင္က်မ္း အမ်ားစု၊ ရခိုင္ရာဇဝင္ က်မ္းအမ်ားစု နဲ႕ႏိုင္ငံရပ္ျခားပညာရွင္ေတြျပဳစုတဲ့ သမိုင္းက်မ္း အေစာင္ ေစာင္မွာ ပါရွိပါ တယ္။ နမူနာ အေနနဲ႕ G.E Harvey ရဲ့ History of Burma ကို ေလ့လာ ၾကည့္ပါ။

(၇) အိႏၵိယမဂိုဘုရင္ဩရန္ဇစ္ရဲ့အကိုရွားဟ္႐ႈဂ်ာဟာမဂိုနန္းတြင္း အေရး ေၾကာင့္ အိႏၵိယ ကေန ထြက္ ေျပး တိမ္းေရွာင္ရင္းဒါကာျမိဳ႕ (ယခုဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏိုင္ငံ၏ ျမိဳ႕ေတာ္) က တစ္ဆင့္ အရကန္ (ခ) ရခိုင္ ကို ၁၆၆၀ ကေရာက္ရွိခဲ့ျပီး ရခိုင္ ေျမာက္ဦးဘုရင္ စႏၵသုဓမၼ ရဲ့ ကတိေပးဖိတ္ေခၚမႈေၾကာင့္ သူ႕ရဲ့ မိသားစု အေျခြအရံ တို႕နဲ႕အတူရခိုင္ဘုရင္ရဲ့နန္းတြင္းကိုေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ က ရခိုင္ (Arakan) ျပည္ မွာ ျပည္သား   ေတြ အျဖစ္ မဂို နဲ႕ပထန္ေတြ အပါအဝင္ မြတ္စ္လင္မ္ ေတြ အေျခ ခ်ေန ထိုင္ခဲ့ၾကေၾကာင္း Niccolao Manucci ရဲ့ Storia Do Mogor အတြဲ (၁) မွာ ပါရွိပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ က ရခိုင္ျပည္မွာ မဟာေမဒင္ ဘာသာဝင္ (မြတ္စ္လင္မ္) ေတြ ရွိခဲ့ေၾကာင္း ဆာအာသာဖဲယာ (Sir Arthur P. Phayre) ကလည္း သူ႕ရဲ့ History of Burma စာမ်က္ႏွာ (၁၇၉) မွာေဖာ္ျပထား ပါေသး တယ္။ အထက္ပါ အကိုးအကားေတြက ႏိုင္ငံရပ္ျခားပညာရွင္ေတြရဲ့ က်မ္းေတြထဲ ကပါ။ အခုဆက္လက္ျပီး   ျမန္မာႏိုင္ငံသားပညာရွင္ေတြ   ေရးသားထားတာေတြ ကို ေလ့လာ ရေအာင္ခင္ဗ်ာ။

(၈) ဆရာၾကီး G.H Luce နဲ႕ ဆရာၾကီး ဦးေဖေမာင္တင္တို႕ English ဘာသာကို ျပန္ထားတဲ့ မွန္နန္း ရာဇဝင္ (The Glass Palace Chronicle of the Kings of Myanmar) စာမ်က္ႏွာ (၇၅) ၊ “Of the mighty men of valour, the Kala brothers” (စြမ္းပကား သတၱိၾကီးမားေသာ ကုလား ညီေနာင္ မ်ား) ေခါင္းစဥ္ ငယ္ေအာက္မွာ- “ကုလားညီေနာင္ႏွစ္ေယာက္ဟာ သထုံအနီး သေဘၤာ ပ်က္ရာမွ ပ်ဥ္ျပား ခ်ပ္အား မွီတြယ္၍ သထုံသို႕ေရာက္ရွိခဲ့သည္။” အဲဒီကုလားညီေနာင္ဟာ အာရပ္ မြတ္စ္လင္မ္   ေတြျဖစ္ေၾကာင္း၊ ဗ်တ္ဝိ နဲ႕ ဗ်တၱ တို႕ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ သထုံမင္း ဟာ အကိုၾကီးကို ကြပ္မ်က္ခဲ့ေၾကာင္း၊ ညီဟာ အေနာ္ရထာ မင္းၾကီးထံမွာ အမႈေတာ္ထမ္းခဲ့ေၾကာင္း၊ ပုပၸါးကအမ်ိဳးသမီးတစ္ဦး နဲ႕ အေၾကာင္း ပါျပီး ေရႊဖ်င္းၾကီး၊ေရႊဖ်င္းေလးအမည္ရတဲ့သားႏွစ္ေယာက္ ထြန္းကားခဲ့ ေၾကာင္း အမ်ိဳးသား ပညာဝန္ ဦးဖိုးက်ား အပါအဝင္ ျမန္မာ့သမိုင္းပညာရွင္မ်ား က ဝန္ခံထားၾကပါ တယ္။

(၉) ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၅၉၅ (ေအဒီ ၁၂၃၅) မတိုင္ခင္ မွာ ပုသိမ္ျမိဳ႕ကို ကုလားပသီမင္း ေတြအုပ္စိုးခဲ့ျပီး ၅၉၅ မွာေတာ့ ဂုဏၰသာရ နဲ႕ ဂုဏၰသာရီ အမည္ရွိၾကတဲ့ မြန္ညီေနာင္ႏွစ္ပါး က ပသီမင္းကိုလုပ္ၾကံျပီး အစဥ္အဆက္ စိုးစံခဲ့ၾကတယ္ လို႕ ျမန္မာ့စြယ္စုံက်မ္း အတြဲ (၆) ၊ စာမ်က္ႏွာ (၃၅၀)၊ “ပုသိမ္” entry မွာ ပါရွိပါတယ္။

(၁၀) အင္းဝ အိမ္ေရွ႕မင္းသား မင္းျဖဴ (ခ) မင္းရဲေက်ာ္စြာ ဟာ ေအဒီ ၁၄၁၄ မွာ ပုသိမ္ျမိဳ႕ကို ခ်ီတက္ လာေတာ့ ပုသိမ္ျမိဳ႕ေန ကုလား ပန္းေသးျမိဳ႕သားေတြ က ေရႊေငြပုဆိုးေကာင္း၊ ကတၱီပါ သကၠလတ္၊ ပရပတ္ နီပါး ဆက္သခဲ့ တယ္ လို႕ ျမန္မာမင္းမ်ား အေရးေတာ္ ပုံက်မ္း၊ စာမ်က္ႏွာ (၂၄၅) မွာ ပါရွိပါတယ္။

(၁၁) မင္းတရားေရႊထီးဟာ သုရွင္တကာရြတ္ပိရဲ့ ဟံသာဝတီကို တိုက္ ဆင္ေျခာက္ဆယ္၊ ျမင္းရွစ္ရာ၊ စစ္သူရဲေျခာက္ေသာင္း နဲ႕ လုပ္ၾကံေတာ့  ကုလား ပန္းေသးေတြ က ျမိဳ႕ထိပ္ကေန စိန္ေျပာင္း ျမတပူ နဲ႕ပစ္ခတ္တဲ့ အတြက္ ဆက္လက္မတတ္ႏိုင္ဘဲသုံးလ အၾကာမွာ   ေကတုမတီျမိဳ႕  ကို ျပန္ေတာ္မူခဲ့ရ
ေၾကာင္း မွန္နန္းရာဇဝင္- ေတာင္ငူမင္းဆက္ (သီဟရတနာ ပုံႏွိပ္တိုက္ ၃ တြဲေပါင္းခ်ဳပ္) စာမ်က္ႏွာ (၄၀၄) မွာ ပါရွိပါတယ္။

(၁၂) မင္းတရားေရႊထီး ဟာ မုတၱမ ကို ေအဒီ ၁၅၄၀ ခန္႕မွာ ၾကည္းေရ ေပါင္းလုပ္ၾကံ ေတာ့ ကုလား ပန္းေသး   ေတြကသေဘၤာ ခုႏွစ္စင္းထက္ က အေျမာက္ၾကီးျမတပူနဲ႕ ပစ္တဲ့အတြက္ ျမိဳ႕ကိုဝင္ႏိုင္ျခင္း   မရွိခဲ့   ေၾကာင္း၊   ေနာက္ေတာ့ မီး႐ႉးေဖာင္ ေတြ စီရင္ျပီး အဲဒီ သေဘၤာေတြကို လုပ္ၾကံ ခဲ့တဲ့အတြက္ သေဘၤာသား တစ္ခ်ိဳ႕ မီးေလာင္ေသျပီးသေဘၤာသားတစ္ခ်ိဳ႕ ကို အရွင္ဖမ္း မိခဲ့ေၾကာင္း တြင္းသင္း တိုက္ဝန္ မဟာစည္ သူဦးထြန္းညိဳ ျပဳစုတဲ့ မဟာရာဇဝင္သစ္ (ေတာင္ငူ ဆက္) ဒုတိယတြဲ စာမ်က္ႏွာ (၃၅) နဲ႕ (၃၇) မွာ မွတ္တမ္းတင္ထားတာ ေတြ႕ရ ပါတယ္။

(၁၃) ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၉၀၅ ခုမွာ မင္းတရားေရႊထီး ျပည္ျမိဳ႕ကို ဒုတိယ အၾကိမ္ ခ်ီတက္လုပ္ၾကံရာမွာ ကုလားပန္းေသးတို႕ကိုလည္း အထူးထူးေသာဦးရစ္ ေဘာင္းဘီတို႕နဲ႕တန္ဆာဆင္ယင္စိန္ေျပာင္း ျမတပူ ကိုင္စြဲလွ်က္ လိုက္ေစတယ္ လို႕ ကထိကဦးစိန္လြင္ေလး ဝိဇၨာ (ဂုဏ္ထူး)၊ ဒီေဂ် ျပဳစုတဲ့ မင္းတရားေရႊထီး ႏွင့္ ဘုရင့္ေနာင္ေကတုမတီ ေတာင္ငူရာဇဝင္ စာမ်က္ႏွာ (၂၀၄) မွာပါရွိပါတယ္။

(၁၄) ေအဒီ (၁၆၁၃) မွာ သန္လွ်င္ျမိဳ႕စား ငဇင္ကာ ငွါးရမ္းခဲ့တဲ့ ကုလား ပသီ (၂၀၀၀) ေက်ာ္ ကို အေနာက္ဘက္လြန္မင္းက ဖမ္းဆီး ခဲ့ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာ အဲဒီ ကုလား ပသီေတြကို ေရႊဘိုျမိဳ႕ ေျမာက္ဖက္ နဲ႕ အင္းဝျမိဳ႕ေျမာက္ဖက္တို႕မွာ အစုခြဲျပီးေနရာခ်ထား ခဲ့တယ္လို႕ ဆရာေမာင္ ေက်ာ္ရွင္း ရဲ့ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္စာေပဗိမာန္ စာမူဆုရ “ေျမတူျမိဳ႕” စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၆၀-၆၁ တို႕မွာ ေရးသား ထား ပါတယ္။

(၁၅) ေညာင္ရမ္းေခတ္တြင္ေျမတူျမိဳ႕၌ လုပ္ေျမေနေျမေပး၍ခ်ထားျခင္း ခံရေသာ ပသီ ကုလား မ်ားသည္ လည္း ျမန္မာ၊ရွမ္း၊ကတူး စေသာတိုင္းရင္းသားမ်ားႏွင့္အတူလက္တြဲလွ်က္   ျပည္တြင္း ျပည္ပ ရန္သူ   ဟူသမွ်ကိုသစၥာ ရွိရွိတာဝန္ သိသိ တိုက္ခိုက္ေခ်မႈန္းခဲ့ၾကပါ သည္။ ေျမတူျမိဳ႕ မွပသီ ကုလားမ်ားသည္ လည္း အေျမာက္တပ္မ်ားတြင္ပါဝင္ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ေၾကာင္း..ေျမတူပသီမ်ား သည္ျမင္း တပ္၊ေသနပ္ ကိုင္တပ္စေသာ တပ္မ်ားတြင္လည္း သစၥာရွိရွိတာဝန္သိသိစစ္မႈထမ္းေဆာင္ ခဲ့ၾကေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။
(ဆရာေမာင္ေက်ာ္ရွင္း၏ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ စာေပဗိမာန္ စာမူဆုရ “ေျမတူျမိဳ႕” စာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၃၃)။

mmsy.org မွ ကူးယူေဖၚျပသည္။